Jan Koops

Dit boek is verschenen met de ondertitel: Kierkegaard en Zen.
Kierkegaard heeft mijn warme belangstelling altijd gehad, dus was het enthousiasme van een collega over dit boek reden het (tweedehands via bol.com) aan te schaffen.
Geen eenvoudige stof overigens. Dat geldt voor de werken van Kierkegaard zelf, maar ook voor dit boek. Het eerste hoofdstuk (van de hand van Ton Lathouwers) is ronduit taai te noemen. Toen ik dat in een tweet de wereld instuurde kwam er direct een reactie dat ik met het laatste hoofdstuk had moeten beginnen. Maar ja ik was al op blz. 75.
Lathouwers beschrijft de relatie/overeenkomsten tussen Kierkegaard en Zen aan de hand van twee auteurs: Hisamatsu Shin’ichi en Lev Sjestov.
Een prachtig citaat van blz. 62 (Hisamatsu): “Wat onder geloof moet worden verstaan, is echter niet: geloven in iets dat van buitenaf gegeven is of wordt opgelegd. Integendeel, het is geloof dat oprijst uit het probleem zelf dat besloten ligt in de diepte van het menselijk bestaan. Het is totaal niet: geloof in iets dat wordt geleerd of in een uiteindelijk dogma waaraan men niet mag twijfelen. Integendeel: het is twijfel, twijfel tot het bittere einde. En precies dan en precies daar is er: het grote geloof dat in ons oprijst.”

Mooi !

In de vakantie twee boeken van hedendaagse filosofen doorgenomen. Allan de Botton (Religie voor atheïsten) en Victor Stenger (God, een onhoudbare hypothese). Beide lezenswaardig en toegankelijk. Maar ook beide met een titel die de lading niet dekt.
De Botton heeft het niet over (de inhoud van) religie maar over verschijnings- en verwerkingsvormen daarvan. Hij betoogt dat de seculiere wereld veel van religies kan leren als het gaat om gemeenschapszin, kunst, zorgzaamheid en dergelijke. In die zin is het te hopen dat zijn lezers het zullen oppakken als (zo luidt de ondertitel) ‘een heidense gebruikersgids’.
Victor Stenger koos voor de engelstalige uitvoering als ondertitel: “How science shows that God does not exist” (Hoe de wetenschap aantoont dat God niet bestaat). De vlag die hij in de titel aanvoert (God) dekt niet de lading die door veel mensen daarbij gedacht (of geloofd) wordt. Dat kan ook niet; er zijn immers bijna zoveel godsbeelden als er mensen zijn. In de loop van het boek nuanceert hij zijn stelling dan ook en meldt dat het gaat “over een God die de eigenschappen heeft die traditioneel horen bij de joods-christelijk-islamitische (JCI) God” (vet en cursief van mij; JK). En bij nadere beschouwing van het boek denk ik dat veel christenen zijn boektitel wel kunnen onderschrijven: zo’n God is inderdaad een onhoudbare hypothese.
Maar wel merkwaardig dat een zich wetenschapper noemende auteur (hij is naast filosoof tevens emeritus hoogleraar natuur – en sterrenkunde) van wetenschap durft te spreken met een bewijs dat nagenoeg als volgt luidt: Veel wat in de traditionele godsdiensten vroeger werd geloofd als van God gegeven wonder, is wetenschappelijk te verklaren. Veel andere aan God toegewezen daden zijn nooit overtuigend wetenschappelijk bewezen. Dus…..God bestaat niet.
Mijn conclusie: Het Godsbeeld van Stenger is verminkt (of op z’n minst voor de meesten achterhaald) en zijn bewijs van het niet-bestaan van God rammelt aan alle kanten.
En toch: goed om gelezen te hebben.